subnet mask یکی از اجزای مهم شبکه‌های کامپیوتری است که به تقسیم نشانی‌های IP به چندین زیرشبکه (subnet) کمک می‌کند. این مفهوم به بهینه‌سازی منابع شبکه و مدیریت بهتر ترافیک کمک می‌کند. در واقع، Subnet Mask یک رشته از بیت‌هاست که به‌طور همزمان با نشانی IP استفاده می‌شود تا شبکه اصلی را از بخش‌های مختلف تفکیک کند. هدف از Subnet Mask ایجاد زیرشبکه‌های کوچک‌تر است که هرکدام می‌توانند بخش جداگانه‌ای از یک شبکه بزرگتر را تشکیل دهند. چنانچه علاقه‌مند هستید بدانید subnet mask چیست تا انتهای این نوشته همراه ما باشید!.
نشانی‌های IP و Subnet Mask
نشانی IP یک شناسه یکتا برای هر دستگاه در شبکه‌های کامپیوتری است که به‌عنوان آدرس دستگاه در شبکه عمل می‌کند. هر نشانی IP شامل دو بخش است: بخش شبکه و بخش هاست. بخش شبکه مشخص‌کننده شبکه‌ای است که دستگاه به آن تعلق دارد و بخش هاست به شناسایی دستگاه‌های موجود در آن شبکه اختصاص دارد برای تعیین دقیق این دو بخش، از Subnet Mask استفاده می‌شود اما Subnet Mask چیست؟
Subnet Mask یک عدد 32 بیتی است که به کمک آن می‌توان تشخیص داد چه مقدار از نشانی IP به شبکه و چه مقدار به هاست تعلق دارد. به عبارت دیگر، Subnet Mask بیت‌های مربوط به بخش شبکه و بخش هاست را از هم جدا می‌کند. این فرآیند کمک می‌کند تا دستگاه‌های مختلف در یک شبکه، بتوانند به‌درستی آدرس‌دهی شوند و ارتباطات شبکه‌ای به شکل بهینه‌تری مدیریت شود. Subnet Mask همچنین به تفکیک شبکه‌های بزرگ به زیرشبکه‌های کوچک‌تر کمک می‌کند که باعث بهینه‌سازی منابع و بهبود عملکرد شبکه می‌شود.
کلاس‌های نشانی IP و Subnet Mask
نشانی‌های IP به سه کلاس A، B و C تقسیم می‌شوند که هرکدام محدوده‌های متفاوتی از آدرس‌های IP را پوشش می‌دهند. هر کلاس برای شبکه‌های مختلف با تعداد هاست‌های متفاوت طراحی شده است. در کلاس A، بخش کوچکی از آدرس برای شبکه و بخش بزرگی برای هاست‌ها استفاده می‌شود، که به معنی تعداد کمی شبکه با تعداد زیادی هاست است. در کلاس C، بخش بزرگی از آدرس برای شبکه و بخش کوچکی برای هاست‌ها استفاده می‌شود، به این معنی که تعداد زیادی شبکه با تعداد کمی هاست وجود دارد.
برای مشخص کردن دقیق این بخش‌ها، از Subnet Mask استفاده می‌شود اما Subnet Mask چیست؟ همانطور که پیشتر بیان شد، Subnet Mask یک عدد 32 بیتی است که تعیین می‌کند چه مقدار از نشانی IP به شبکه و چه مقدار به هاست اختصاص دارد. به عبارت دیگر، Subnet Mask به تفکیک بخش‌های شبکه و هاست در نشانی IP کمک می‌کند و به این ترتیب مشخص می‌شود که چه تعداد زیرشبکه و هاست در هر کلاس IP وجود دارد. این ابزار برای مدیریت بهینه منابع شبکه و افزایش کارایی در تقسیم‌بندی شبکه‌ها بسیار حیاتی است.
بیشتر بخوانید: IPV4
کلاس‌های نشانی IP و Subnet Mask
توضیح کلاس‌ها
برای آنکه بیشتر با کلاس‌ها آشنا شوید، به توضیحات زیر دقت نمایید.
کلاس A: شامل نشانی‌های IP از 1.0.0.0 تا 126.255.255.255 است. Subnet Mask پیش‌فرض این کلاس 255.0.0.0 است که به این معنی است که اولین بخش (8 بیت) برای نشانی شبکه استفاده می‌شود و باقی (24 بیت) برای هاست.
کلاس B: شامل نشانی‌های IP از 128.0.0.0 تا 191.255.255.255 است. Subnet Mask پیش‌فرض این کلاس 255.255.0.0 است که نشان‌دهنده استفاده از 16 بیت برای شبکه و 16 بیت برای هاست است.
کلاس C: شامل نشانی‌های IP از 192.0.0.0 تا 223.255.255.255 است. Subnet Mask پیش‌فرض این کلاس 255.255.255.0 است که به معنای استفاده از 24 بیت برای شبکه و 8 بیت برای هاست است.
زیرشبکه‌سازی چطور عمل می‌کند؟
زیرشبکه‌سازی فرآیندی است که به تقسیم یک شبکه بزرگ به چندین شبکه کوچک‌تر یا زیرشبکه‌ها کمک می‌کند. این روش برای بهینه‌سازی استفاده از نشانی‌های IP در شبکه‌های بزرگ بسیار مفید است. با استفاده از زیرشبکه‌سازی و Subnet Mask، می‌توان تعداد دقیق هاست‌ها در هر زیرشبکه را تعیین و کنترل کرد.
آدرس‌دهی شبکه
زیرشبکه‌سازی فرآیندی است که یک شبکه بزرگ را به چندین شبکه کوچک‌تر به نام زیرشبکه تقسیم می‌کند. این کار باعث مدیریت بهتر شبکه و بهینه‌سازی استفاده از نشانی‌های IP می‌شود، به‌ویژه زمانی که تعداد زیادی دستگاه به شبکه متصل باشند. زیرشبکه‌ها به کاهش تراکم ترافیک و بهبود امنیت شبکه کمک می‌کنند.
محاسبه‌گر Subnet Mask چیست؟
محاسبه‌گر Subnet Mask ابزاری است که برای تقسیم یک شبکه به زیرشبکه‌های مختلف استفاده می‌شود. این ابزار با دریافت نشانی IP و Subnet Mask می‌تواند تعداد زیرشبکه‌ها و تعداد هاست‌های قابل استفاده در هر زیرشبکه را محاسبه کند. این محاسبه‌گر به مدیران شبکه کمک می‌کند تا بهینه‌سازی منابع شبکه را انجام دهند و تقسیم‌بندی مناسبی برای شبکه‌های بزرگتر به وجود آورند.
با استفاده از محاسبه‌گر Subnet Mask، مدیران شبکه می‌توانند به راحتی مشخص کنند که چند زیرشبکه و چند هاست در هر زیرشبکه می‌توانند وجود داشته باشند. این ابزار به‌خصوص در شبکه‌های پیچیده و بزرگ بسیار کارآمد است و به کاهش پیچیدگی در مدیریت آدرس‌دهی کمک می‌کند. در نهایت، محاسبه‌گر Subnet Mask به بهینه‌سازی و سازماندهی بهتر منابع شبکه و ایجاد زیرشبکه‌های مناسب بر اساس نیازهای شبکه کمک می‌کند.
منظور از IP Mask چیست؟
IP Mask در واقع همان Subnet Mask است و نشان‌دهنده تعداد بیت‌هایی است که برای نشانی‌دهی به شبکه و هاست‌ها در یک نشانی IP استفاده می‌شود. Subnet Mask به دستگاه‌های موجود در شبکه کمک می‌کند تا تشخیص دهند که چه بخشی از یک نشانی IP مربوط به شبکه اصلی و چه بخشی مربوط به دستگاه‌ها (هاست‌ها) در داخل آن شبکه است.
استفاده از IP Mask یا Subnet Mask برای بهینه‌سازی منابع شبکه و جلوگیری از هدر رفتن آدرس‌های IP ضروری است. به‌عنوان مثال، با استفاده از یک Subnet Mask مناسب، می‌توان یک شبکه بزرگ را به چندین زیرشبکه کوچک‌تر تقسیم کرد و به هر زیرشبکه مجموعه‌ای از آدرس‌های IP اختصاص داد که این کار باعث می‌شود ارتباطات شبکه‌ای کارآمدتر و سازمان‌یافته‌تر شود. به این ترتیب، IP Mask یا Subnet Mask نقش بسیار مهمی در ساختار و عملکرد شبکه‌ها ایفا می‌کند.
منظور از IP Mask چیست؟
یافتن Subnet Mask، Gateway و DNS
برای یافتن اطلاعات مربوط به Subnet Mask، Gateway و DNS در سیستم‌عامل‌های مختلف، ابتدا به تنظیمات شبکه بروید. در ویندوز، از بخش “Details” استفاده کنید. در مک، به “System Preferences” و سپس “Network” بروید. خوب است بدانید این تنظیمات برای شناسایی بخش‌های شبکه و هاست صورت می‌گیرد.
ویندوز
برای یافتن اطلاعات مربوط به Subnet Mask، Gateway و DNS، ابتدا به بخش تنظیمات شبکه دستگاه خود بروید. سپس، شبکه‌ای را که به آن متصل هستید، انتخاب کنید و روی آن کلیک نمایید. در پنجره باز شده، گزینه “Details” یا “جزئیات” را انتخاب کنید. با این کار، اطلاعات مربوط به شبکه فعلی شما نمایش داده می‌شود. در این بخش، می‌توانید به‌راحتی اطلاعاتی مانند Subnet Mask، آدرس Gateway (دروازه) و سرورهای DNS را مشاهده کنید. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا جزئیات تنظیمات شبکه خود را بهتر بشناسید و در صورت نیاز، آنها را پیکربندی کنید.
مک
برای مشاهده اطلاعات مربوط به Subnet Mask، Gateway و DNS در مک، ابتدا به “System Preferences” بروید. سپس، از لیست تنظیمات، بخش “Network” را انتخاب کنید. در این قسمت، شبکه‌ای را که به آن متصل هستید، انتخاب کنید و روی گزینه “Advanced” کلیک نمایید. پس از باز شدن پنجره جدید، به تب “TCP/IP” بروید. در این تب، اطلاعات مربوط به Subnet Mask، آدرس Gateway (دروازه) و سرورهای DNS به‌راحتی قابل مشاهده هستند. این اطلاعات برای مدیریت و پیکربندی بهتر شبکه شما مفید خواهند بود و به شما کمک می‌کنند تا تنظیمات دقیق‌تری روی دستگاه خود اعمال کنید.
بدست آوردن Subnet Mask از روی نشانی IP
حالا که می‌دانیم subnet mask چیست، بهتر است این نکته را نیز بدانید که برای بدست آوردن Subnet Mask از روی نشانی IP، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:
محاسبه محدوده و رنج آدرسIP از Subnet Mask
گام اول: یافتن شماره Subnet
شماره Subnet بخشی از نشانی IP است که به زیرشبکه اختصاص داده می‌شود. این شماره بر اساس تقسیم‌بندی آدرس‌های IP به بخش‌های مختلف شبکه (Network) و هاست (Host) تعیین می‌گردد. این بخش برای تعیین محدوده شبکه استفاده می‌شود.
گام دوم: یافتن اندازه Subnet
اندازه Subnet به تعداد هاست‌های موجود در زیرشبکه اشاره دارد. این مقدار بر اساس تعداد بیت‌هایی که در Subnet Mask برای شبکه و هاست‌ها اختصاص داده شده است، تعیین می‌شود. برای مثال، در یک Subnet با ۲۴ بیت برای شبکه و ۸ بیت برای هاست، ۲۵۶ آدرس IP ممکن است، اما برخی از این آدرس‌ها برای نشانی شبکه و برادکست رزرو شده‌اند.
گام سوم: یافتن نشانی برادکست
نشانی برادکست، آخرین نشانی IP در یک زیرشبکه است که برای ارسال داده‌ها به تمام دستگاه‌های موجود در آن زیرشبکه استفاده می‌شود. به عبارتی، زمانی که داده‌ای به این نشانی ارسال شود، به تمامی دستگاه‌های متصل به زیرشبکه تحویل داده می‌شود.
گام چهارم: یافتن نشانی IP مربوط به Subnet
نشانی IP مربوط به Subnet، اولین نشانی IP در یک زیرشبکه است. این نشانی برای شناسایی شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نشانی به دستگاه خاصی اختصاص داده نمی‌شود و به خود شبکه مرتبط است.
بیشتر ببینید: تجهیزات شبکه اکتیو
گام پنجم: محاسبه هاست‌های معتبر
با کمک Subnet Mask و نشانی IP، می‌توان تعداد هاست‌های معتبر در هر زیرشبکه را مشخص کرد. هاست‌های معتبر، نشانی‌های IP هستند که به دستگاه‌های شبکه اختصاص داده می‌شوند و قابل استفاده هستند. دو نشانی IP در هر زیرشبکه غیرقابل استفاده است: نشانی شبکه و نشانی برادکست. برای محاسبه تعداد هاست‌های معتبر، باید از تعداد کل آدرس‌های IP ممکن در یک زیرشبکه، دو نشانی غیرمعتبر (شبکه و برادکست) را کم کنید.
جدول ماسک زیرشبکه با طول متغیر
جدول ماسک زیرشبکه با طول متغیر (VLSM) یک ابزار کاربردی در طراحی شبکه‌های پیچیده است که به شما کمک می‌کند تعداد مناسب هاست‌ها و ماسک‌های زیرشبکه مورد نیاز برای هر بخش را به‌راحتی پیدا کنید. این روش برخلاف روش‌های ثابت قدیمی که از یک Subnet Mask واحد برای همه زیرشبکه‌ها استفاده می‌کردند، انعطاف بیشتری دارد. VLSM به شما این امکان را می‌دهد تا برای هر زیرشبکه از Subnet Maskهای متفاوت و متناسب با نیاز استفاده کنید، به طوری که از منابع IP بهینه‌تر استفاده شود.
در VLSM، این امکان فراهم می‌شود که برای هر زیرشبکه به‌طور جداگانه Subnet Mask مناسب تعیین شود. برای مثال، اگر یک زیرشبکه به تعداد کمی هاست نیاز داشته باشد، می‌توان از یک Subnet Mask کوتاه‌تر استفاده کرد، در حالی که برای زیرشبکه‌های بزرگتر، Subnet Mask طولانی‌تری انتخاب می‌شود. این کار باعث صرفه‌جویی در منابع IP و جلوگیری از هدر رفتن آدرس‌ها می‌شود. در مجموع، استفاده از VLSM به بهبود کارایی و مدیریت بهتر شبکه‌ها کمک می‌کند و شبکه‌های بزرگ و پیچیده را بهینه‌تر می‌سازد.
برای مقالات بیشتر مربوط به شبکه بخوانید
جدول زیر شامل ماسک زیرشبکه با طول متغیر (CIDR)، ماسک زیرشبکه و تعداد هاست‌های مجاز در هر زیرشبکه است:
| CIDR (Prefix Length) | Subnet Mask | Hosts per Subnet |
| /8 | 255.0.0.0 | 16,777,214 |
| /9 | 255.128.0.0 | 8,388,606 |
| /10 | 255.192.0.0 | 4,194,302 |
| /11 | 255.224.0.0 | 2,097,150 |
| /12 | 255.240.0.0 | 1,048,574 |
| /13 | 255.248.0.0 | 524,286 |
| /14 | 255.252.0.0 | 262,142 |
| /15 | 255.254.0.0 | 131,070 |
| /16 | 255.255.0.0 | 65,534 |
| /17 | 255.255.128.0 | 32,766 |
| /18 | 255.255.192.0 | 16,382 |
| /19 | 255.255.224.0 | 8,190 |
| /20 | 255.255.240.0 | 4,094 |
| /21 | 255.255.248.0 | 2,046 |
| /22 | 255.255.252.0 | 1,022 |
| /23 | 255.255.254.0 | 510 |
| /24 | 255.255.255.0 | 254 |
| /25 | 255.255.255.128 | 126 |
| /26 | 255.255.255.192 | 62 |
| /27 | 255.255.255.224 | 30 |
| /28 | 255.255.255.240 | 14 |
| /29 | 255.255.255.248 | 6 |
| /30 | 255.255.255.252 | 2 |
در آدرس‌دهی با استفاده از CIDR (Classless Inter-Domain Routing)، هرچه عدد بعد از “/” کوچک‌تر باشد (مثلاً /16 به جای /24)، محدوده IP بزرگتر است و تعداد هاست‌های بیشتری می‌توانند در آن زیرشبکه قرار گیرند. برعکس، هرچه عدد بعد از “/” بزرگتر باشد (مثلاً /30 به جای /24)، تعداد هاست‌های معتبر در زیرشبکه کاهش می‌یابد
در این جدول، هرچه طول پیشوند CIDR (که به صورت ‘/X’ نشان داده می‌شود) کوتاه‌تر باشد، تعداد هاست‌های معتبر در زیرشبکه بیشتر خواهد بود. برعکس، هرچه طول پیشوند بلندتر شود، تعداد هاست‌ها کاهش می‌یابد
جمع بندی
Subnet Mask یکی از مفاهیم کلیدی در شبکه‌های کامپیوتری است که نقش مهمی در تفکیک یک شبکه به زیرشبکه‌های کوچک‌تر ایفا می‌کند. Subnet Mask با کمک به تشخیص بخش‌های مختلف یک نشانی IP، امکان مدیریت بهتر منابع شبکه را فراهم می‌کند. در جمع بندی یکبار دیگر در پاسخ به سوال Subnet Mask چیست باید بیان نماییم، Subnet Mask یک عدد 32 بیتی است که تعیین می‌کند چه بخشی از نشانی IP به شبکه و چه بخشی به دستگاه‌های موجود در آن شبکه (هاست‌ها) اختصاص دارد.
در شبکه‌های بزرگ، تقسیم یک شبکه به زیرشبکه‌های کوچک‌تر از طریق Subnet Mask، کارایی شبکه را افزایش می‌دهد و باعث بهینه‌سازی استفاده از نشانی‌های IP می‌شود. Subnet Mask به مدیران شبکه کمک می‌کند تا تعداد دستگاه‌هایی که در هر زیرشبکه قرار دارند را مشخص کنند و به این ترتیب از هدر رفتن نشانی‌های IP جلوگیری کنند.
برای مثال، در شبکه‌هایی که تعداد زیادی دستگاه به آن متصل هستند، بدون استفاده از Subnet Mask، نشانی‌های IP به سرعت تمام می‌شوند. با استفاده از Subnet Mask، می‌توان شبکه‌های بزرگ را به بخش‌های کوچک‌تر و کارآمدتر تقسیم کرد. این تقسیم‌بندی به مدیران شبکه این امکان را می‌دهد که برای هر زیرشبکه تعداد مناسبی از نشانی‌های IP را اختصاص دهند.
در نتیجه، Subnet Mask برای بهینه‌سازی منابع IP و جلوگیری از مشکلات ناشی از کمبود نشانی‌های IP ضروری است. با استفاده از این روش، شبکه‌ها بهتر مدیریت می‌شوند و عملکرد آنها بهبود می‌یابد.
منابع:
2. subnet/wiki