مانیتورینگ شبکه چیست؟ در دنیای امروز، اصطلاح نظارت بر شبکه یا همان مانیتورینگ شبکه، در سراسر صنعت فناوری اطلاعات رایج میباشد. مانیتورینگ شبکه یک فرایند حیاتی در IT است که در آن تمام اجزای شبکه مانند: روترها، سوئیچها، فایروالها، سرورها و ماشینهای مجازی از نظر خطا و عملکرد نظارت میشوند. همچنین به طور مداوم برای حفظ و بهینهسازی و در دسترس بودنشان مورد ارزیابی قرار میگیرند. قبلا در مقالهای جداگانه به طور مفصل درباره اینکه شبکه چیست، صحیت کردیم، اما در این مقاله میخواهیم به طور جامع و کامل مانیتورینگ شبکه را مورد بررسی قرار دهیم.
فهرست مطالب
Toggleمانیتورینگ شبکه چیست؟
مانیتورینگ شبکه فرایند نظارت مداوم یک شبکه کامپیوتری برای شناسایی نقاط ضعف سختافزاری یا نرمافزاری، پیشگیری از وقوع مشکلاتی از قبیل از دست رفتن ارتباط، کاهش سرعت، یا خرابی قطعات است. ابزارهای مانیتورینگ شبکه همیشه شبکه را اسکن میکنند و به گونهای طراحی شدهاند که به طور خودکار مدیران شبکه را از طریق متن، ایمیل یا سایر برنامهها (مثل: Slack) در صورت بروز مشکل مطلع مینمایند.
خب بالاتر متوجه شدیم که مانیتورینگ شبکه چیست و چکار میکند، اما چرا استفاده از آن مهم است؟ موارد زیر اهمیت استفاده از مانیتورینگ شبکه را بیان میکنند:
- شناسایی و رفع خطاها و مشکلات شبکه: با استفاده از مانیتورینگ میتوانید خطاها و مشکلات شبکه را سریعاً شناسایی و رفع کنید.
- ارائه خدمات پایدار به مشتریان: اگر کسبوکار شما به ارائه خدماتی برای مشتریان خود وابسته است، مانیتورینگ شبکه اهمیت بسیاری دارد. با این ابزار میتوانید از ایجاد وقفه در سرویسها، تاخیر در ارائه خدمات و نارضایتی مشتریان به دلیل مشکلات شبکه جلوگیری کنید.
- افزایش بهرهوری و بهبود عملکرد شبکه: مانیتورینگ شبکه به شما کمک میکند تا عملکرد شبکه را مداوم مانیتور کنید و از راندمان بهتری برخوردار شوید. با تحلیل دادههای به دست آمده از مانیتورینگ، میتوانید اقدامات لازم را جهت بهبود زیرساخت شبکه به کار بگیرید.
- ارائه گزارشات و تجزیه و تحلیل دادهها: نظارت بر شبکه به شما امکان میدهد تا از دادههای جمعآوری شده توسط ابزارهای مانیتورینگ گزارشاتی تهیه کرده و آنها را تجزیه و تحلیل کنید. این گزارشات میتوانند به مدیران و تیمهای فنی کمک کنند تا بهترین تصمیمات را برای بهبود شبکه بگیرند.
مزایای مانیتورینگ شبکه
مزیتهای مانیتورینگ شبکه چیست؟ نظارت و دید بر شبکه، استفاده بهتر از منابع آی تی، جلوگیری از حملات سایبری، کمک به تصمیم گیری درست برای پیشرفت، برخی از مزایایی است با مانیتورینگ شبکه میتوان به آنها دست یافت. در ادامه آنها را توضیح میدهیم.
نظارت و دید بر شبکه
از طریق مانیتورینگ شبکه، مدیران میتوانند تصویر واضحی از تمامی دستگاههای متصل در شبکه به دست آورند. مشاهده کنند که چگونه دادهها بین آنها حرکت میکند و به سرعت مشکلات را که ممکن است باعث کاهش عملکرد و بهوجود آمدن قطعیها شود، شناسایی و رفع نمایند.
استفاده بهتر از منابع آی تی
ابزارهای سختافزاری و نرمافزاری در سیستمهای مانیتورینگ شبکه، از دو جهت به بهبود عملکرد تیمهای فناوری اطلاعات و استفاده بهتر از منابع آی تی، کمک میکند:
- کاهش زمان و هزینه: با استفاده از ابزارهای مانیتورینگ، انجام برخی کارهای دستی توسط تیمهای IT کاهش مییابد. بدین صورت در هزینه و زمان صرفه جویی میشود. زیرا این ابزارها به صورت خودکار عملکرد شبکه را مانیتور میکنند و در صورت شناسایی هرگونه مشکل یا نقص، هشدار میدهند. این امر به مدیران و متخصصین فناوری اطلاعات امکان میدهد به سرعت واکنش نشان داده و مشکلات را رفع نمایند، بدون اینکه نیاز به بررسی دستی و زمانبر باشد.
- تمرکز بر پروژههای مهمتر: با کاهش نیاز به مانیتورینگ دستی شبکه، اعضای تیم IT به طور متمرکزتر میتوانند به پروژهها و وظایف مهمتر و بحرانی سازمان بپردازند. در نتیجه با پیش بینی رخدادهای آتی، اقدامات پیشگیرانه، افزایش امنیت شبکه و… به بهبود کلی عملکرد و توسعه سازمان کمک کنند.
جلوگیری از حملات سایبری
مانیتورینگ شبکه به سازمانها کمک میکند تا درکی از عملکرد “عادی” شبکه خود داشته باشند. بنابراین، هنگامی که فعالیت غیر معمولی مانند: افزایش ناگهانی در سطوح ترافیک شبکه رخ دهد، برای مدیران آسانتر است تا به سرعت مشکل را شناسایی کنند و تصمیم بگیرند که آیا ممکن است یک تهدید امنیتی باشد یا خیر.
کمک به تصمیم گیری درست برای پیشرفت
سیستمهای مانیتورینگ شبکه قادر هستند گزارشهایی در مورد نحوه عملکرد اجزای شبکه در یک دوره تعریف شده ارائه دهند. با تجزیه و تحلیل این گزارشها، مدیران شبکه میتوانند پیش بینی کنند که چه زمانی سازمان ممکن است نیاز به ارتقا یا پیادهسازی زیرساخت جدید فناوری اطلاعات داشته باشد.
کاربرد مانیتورینگ شبکه
موارد استفاده مانیتورینگ شبکه چیست؟ برخی از کاربردهای مانیتورینگ شبکه شامل موارد زیر میشود:
- مانیتورینگ دیتاسنتر: مهندسان شبکه میتوانند از مانیتورینگ شبکه استفاده کنند تا دادههای زمان واقعی از مراکز داده خود را جمعآوری کرده و هشدارها را در صورت ظهور مشکلی، همچون: خرابی دستگاه، افزایش دما، قطع برق یا مشکل ظرفیت شبکه، تنظیم کنند.
- نظارت بر شبکه ابری: شرکتهایی که خدمات خود را بر روی شبکههای ابری میزبانی میکنند، میتوانند با استفاده از ابزارهای مانیتورینگ، شبکه خود را نظارت کرده و اطمینان حاصل نمایند که ارتباطات برنامههایشان به خوبی با یکدیگر برقرار است. مانیتورینگ شبکه همچنین به مهندسان این امکان را میدهد که با تحلیل میزان ترافیکی که بین مناطق مختلف رد میشود یا میزان ترافیکی که توسط ارائهدهندگان ابری مختلف پردازش میشود، هزینههای مربوط به شبکه ابری را مدیریت و بهینهسازی کنند.
- مانیتورینگ شبکه برای برنامههای کانتینری: کانتینرها به تیمهای توسعه دهنده اجازه میدهند که برنامهها را در چندین سیستم عامل بسته بندی و ارسال نمایند. اغلب، مهندسان از سیستمهای هماهنگسازی کانتینری، مانند: Kubernetes و Docker برای ایجاد برنامههای کاربردی توزیعشده مقیاسپذیر استفاده میکنند. مانیتورینگ شبکه به تیمهای توسعه دهنده امکان نظارت برنامههای کانتینری اجرا شده در سازمان یا فضای ابری را میدهد. آنها از این طریق میتوانند مطمئن شوند که اجزای مختلف برنامه با یکدیگر به خوبی ارتباط برقرار کرده اند.
ویژگی های مهم ابزار مانیتور شبکه
قابلیتها و ویژگیهای مهم یک ابزار مانیتورینگ شبکه چیست؟ داشتن این قابلیتها چه تاثیری بر مانیتورینگ شبکه دارد؟ به این سوالات در ادامه پاسخ خواهیم داد.
تعیین پروتکل مناسب
انتخاب پروتکل مناسب برای مدیریت و نظارت شبکه بسیار مهم است. زیرا این پروتکلها نقش اساسی در ارتباط و ارسال اطلاعات بین دستگاههای شبکه دارند. توصیه میشود که برای مانیتورینگ شبکه، از پروتکلهای امن و با کمترین میزان مصرف پهنای باند استفاده شود.
دستگاههای مانیتور شبکه و سرورهای لینوکس اکثراً از پروتکلهای SNMP و CLI استفاده میکنند. SNMP (Simple Network Management Protocol) یک پروتکل استاندارد برای مدیریت دستگاههای شبکه است که به ارسال و دریافت اطلاعات مربوط به عملکرد و وضعیت دستگاهها میپردازد. این پروتکل به صورت معمول برای مانیتور کردن تجهیزات شبکه مانند روترها، سوئیچها و سرورها به کار میرود.
همچنین، در دستگاههای تحت ویندوز، پروتکل WMI (Windows Management Instrumentation) مورد استفاده قرار میگیرد. این پروتکل برای مدیریت و کنترل دستگاههای تحت ویندوز از جمله سرورها و کلاینتها کاربرد دارد و اطلاعاتی مانند: وضعیت سختافزار، نرمافزار و سیستم عامل را ارائه میدهد.
بنابراین، انتخاب پروتکل مناسب بر اساس نوع دستگاههای شبکه و سیستم عامل استفاده شده در شبکه و همچنین امنیت و کارایی مورد نیاز، بسیار اهمیت دارد.
نظارت بر تجهیزات ضروری
تجهیزات اساسی شبکه، از جمله سرورها، روترها و سوئیچها باید بهطور مداوم تحت نظارت قرار گیرند. چراکه هر گونه خرابی یا نقص در عملکرد آنها میتواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد کلی شبکه داشته باشد. با استفاده از نرمافزارهای مانیتورینگ شبکه، میتوان بدون وقفه، این تجهیزات را مانیتور کرد و هرگونه خرابی یا ایراد را به سرعت شناسایی و رفع کرد. به این صورت عملکرد و بهرهوری شبکه نیز بالا میرود.
بهینه سازی بازه زمانی
هدف از بهینهسازی بازه زمانی در مانیتورینگ شبکه چیست؟ منظور از بهینهسازی بازه زمانی، تعیین فواصل زمانی مناسب برای ارزیابی عملکرد شبکه و دستگاههای مختلف میباشد و از اهمیت بالایی برخوردار است. این بازهها باید بهطور بهینه تنظیم شوند تا اطلاعات بهروز و دقیقی از وضعیت شبکه به دست آید و مدیران به سرعت بتوانند به مشکلات واکنش نشان دهند.
برای مثال، نظارت دستگاهها میتواند هر دقیقه یا هر چند دقیقه انجام شود. از طرفی، آمارهایی مانند: میزان استفاده از CPU و حافظه ممکن است هر 5 دقیقه یا حتی هر نیم ساعت یا بیشتر چک شود. انتخاب این فواصل زمانی باید بر اساس نیازها و الزامات خاص شبکه و سرویسها صورت گیرد. زیرا انجام عملیات مانیتورینگ به صورت مداوم و در فواصل زمانی کوتاه میتواند باعث ایجاد بار زیاد بر روی سرورها و تجهیزات شبکه شود.
داشبورد و سفارشی سازی
به طور کلی سفارشیسازی داشبورد در ابزارهای مانیتورینگ شبکه به کاربران کمک میکند تا اطلاعات مهم و اساسی مربوط به وضعیت شبکه به راحتی، در کمترین زمان و به بهترین شکل مشاهده نمایند.
وقتی امکان تنظیم سفارشی اطلاعاتی همچون: وضعیت فعلی سرورها، روترها، سوئیچها، خدمات، برنامهها و فایروالها در داشبورد وجود داشته باشد، طبیعتاً تیم IT نیز میتواند به سرعت به معیارهای کلیدی شبکه دسترسی پیدا کند.
مشخصات اصلی نرم افزار مانیتور شبکه
مشخصههای اصلی نرم افزار مانیتورینگ شبکه چیست؟ یک نرمافزار مانیتورینگ خوب باید بتواند نیازهای نظارتی شبکه شما را برآورده کند، برای محقق کردن این امر لازم است مشخصات اصلی زیر را داشته باشد.
ارسال هشدار
نرمافزارهای مانیتورینگ شبکه باید بتوانند هشدارها را به صورت گسترده تنظیم و ارسال کنند. همچنین باید این امکان وجود داشته باشد که هشدارها از طریق روشهای مختلفی مانند ایمیل، پیامک، دستگاه آژیر و نمایشگر برای تیمهای IT فرستاده شوند.
کاربر پسند بودن نرم افزار
یک نرمافزار مانیتورینگ شبکه باید با در نظر گرفتن کاربران مخاطب طراحی شده و برای آنها ساده و قابل فهم باشد. به این صورت که تمامی اجزای مورد نیاز برای نظارت شبکه در داشبورد نمایش داده شوند و به راحتی قابل دسترس باشند. همچنین، کاربر باید بتواند به راحتی از ابزار استفاده کرده و وظایف مختلف را انجام دهد. این سادگی و قابلیت دسترسی آسان باعث میشود که افراد به راحتی از امکانات نرمافزار استفاده کرده و مشکلات شبکه را به سرعت شناسایی و رفع نمایند.
شناسایی دستگاهها به صورت خودکار
وقتی نرمافزار مانیتورینگ شبکه، قادر به شناسایی خودکار دستگاهها و اجزای مختلف موجود در شبکه شما باشد، دیگر نیازی به اضافه کردن دستی هر دستگاه به نرم افزار نیست. با فعال بودن این ویژگی، نرمافزار به طور خودکار دستگاههای متصل به شبکه را تشخیص میدهد و آنها را به لیست مانیتورینگ خود اضافه میکند. این ویژگی منجر به صرفهجویی در زمان و افزایش کارایی کاربر میشود.
یکپارچگی با سرویس ابری
منظور از یکپارچگی با سرویس ابری در مانیتورینگ شبکه چیست؟ یک نرمافزار مانیتورینگ، باید قابلیت ادغام با سرویسهای ابری را داشته باشد تا امکان نظارت بر شبکه در محیطهای ابری نیز فراهم شود.
مانیتور تعداد بالای دستگاه
از دیگر مشخصاتی که باید یک نرم افزار مانیتورینگ داشته باشد مانیتور کردن تعداد بالایی از دستگاههاست. یعنی یک نرمافزار باید قابلیت نظارت بر تعداد بالایی از دستگاهها را داشته باشد، بدون اینکه کیفیت عملکرد آن کاهش یابد.
یکپارچگی با ماشین مجازی
این ویژگی به این معناست که نرمافزار مانیتورینگ شبکه باید قادر به تشخیص و نظارت بر دستگاههای مجازی در شبکه باشد. ماشینهای مجازی به عنوان بخشی از زیرساخت شبکه هستند. بنابراین نرمافزار مانیتورینگ باید با همه دستگاههای فیزیکی و مجازی سازگاری داشته و آنها را به طور یکپارچه نظارت کند.
مانیتورینگ پروتکل های شبکه
وقتی یک نرم افزار مانیتورینگ، توانایی نظارت بر تعداد زیادی از پروتکلهای مختلف را داشته باشد، میتواند ترافیک شبکه را به طور جامع و کامل مانیتور کند. این پروتکلها میتوانند شامل: UDP، TCP، SNMP، WMI، HTTP(s)، DNS و سایر پروتکلهای شبکه باشند.
اتاق مانیتورینگ شبکه چیست؟
مرکز عملیات شبکه (NOC) یا اتاق مانیتورینگ شبکه، محلی است که تیم فناوری اطلاعات در آن، عملکرد شبکههای سازمان را مانیتور میکنند. در این اتاقها تجهیزاتی وجود دارند که توسط آنها، اطلاعات و وضعیت شبکهها مورد نظارت و بررسی قرار میگیرند. به عنوان مثال، مدیران و متخصصان IT، میتوانند تصاویری از عملکرد شبکهها را مشاهده کنند و در صورت لزوم، اقدامات لازم را برای رفع مشکلات انجام دهند.
از نظر امنیتی، اتاق مانیتورینگ به عنوان اولین خط دفاعی برای شناسایی و رفع هرگونه حمله یا اختلال در شبکه، شناخته میشود. همچنین نقش مهمی برای حفظ در دسترس بودن شبکه (بدون وقفه) و تداوم عملیاتی سازمان ایفا میکند.
راه اندازی مانیتورینگ شبکه
روش راه اندازی مانیتورینگ شبکه چیست؟ به طور کلی بایستی مراحل زیر را برای راه اندازی سیستم مانیتورینگ شبکه در پیش بگیرید.
- برای راهاندازی مانیتورینگ شبکه ابتدا باید نوع پروتکل مورد نظر را برای ارتباط با دستگاهها و سرورها مشخص کنید. این پروتکلها معمولاً شامل SNMP، WMI، SSH و برخی ابزارهای دیگر میشوند. بعد از انتخاب پروتکل، باید احراز هویت را برای دستگاهها تنظیم کنید، معمولاً این با ارائه نام کاربری و رمز عبور از طریق LDAP یا Active Directory انجام میشود.
- سپس به پیکربندی پروتکل برای دستگاهها میپردازید. برخی از دستگاهها از پیش بر روی پروتکل SNMP فعال هستند، اما در صورت لزوم باید آنها را پیکربندی کنید.
- پس از اتمام مراحل پیکربندی، نرمافزار مانیتورینگ شبکه مد نظر را دانلود و نصب نمایید. همچنین بهتر است برنامه را روی یک ماشین مجازی نصب کنید تا بتوانید به صورت از راه دور به آن دسترسی داشته باشید.
- بعد از طی کردن این مراحل، میتوانید تنظیمات دلخواه خود را برای مانیتور کردن مختلف همچون: دمای CPU، ترافیک شبکه و موارد دیگر انجام دهید.
چالش های مانیتورینگ شبکه
مشکلات و چالشهای مانیتورینگ شبکه چیست؟ در شبکههای امروزی، حجم و پیچیدگی بسیار زیادی وجود دارد و میلیونها بسته اطلاعات هر ثانیه از یک جایی به جای دیگر ارسال میشوند. وقتی در یک شبکه مشکلی پیش میآید، مهندسان برای پیدا کردن مشکل، به طور معمول از لاگهای جریان استفاده میکنند تا ترافیک بین دو آدرس IP را بررسی نمایند یا به صورت دستی به سرورها و تجهیزات شبکه وصل شوند و عیبیابی را انجام دهند. اما این روشها در مقیاس بزرگ خوب کار نکرده و اطلاعات لازم را ارائه نمیدهند.
همچنین، وقتی شرکتها به سمت استفاده از سرویسهای ابری میروند، مشکلات جدیدی برای تیم فناوری اطلاعات پیش میآید. زیرساخت ابری پویا و متغیر است و نمونههای کوتاهمدت ابری بر اساس تقاضای کاربران ظاهر و ناپدید میشوند. این باعث میشود که آدرسهای IP نمونههای ابری نیز تغییر کند و اتصالات شبکه را به راحتی نتوان پیگیری کرد. ضمناً بسیاری از ابزارهای مانیتورینگ اجازه نمیدهند تا اتصالات بین موجودیتهای مهم مانند: سرویسها را مشاهده کرد.
از آنجایی که زیرساخت شبکه توسط ارائهدهنده ابر فراهم میشود، بهطور معمول مشکلات شبکه خارج از کنترل مشتریان هستند و آنها مجبور به جابهجایی منابع برای جلوگیری از مشکلات میشوند.
سخن پایانی
بدون شک با مطالعه این مقاله میدانید که مانیتورینگ شبکه چیست و چرا مهم است. در کجا کاربرد دارد و چه مزایایی برای مجموعههای استفاده کننده به ارمغان میآورد. اما به طور خلاصه؛ مانیتورینگ شبکه امکان مشاهده و ارزیابی عملکرد دستگاهها و شبکه را فراهم میکند. در نتیجه مدیران فناوری اطلاعات میتوانند با توجه به نتایج به دست آمده، از مشکلات احتمالی پیشگیری کرده، کیفیت خدمات شبکه را بهبود بخشند و وضعیت شبکه را به خوبی مدیریت نمایند.
از آنجایی که شبکهها جزو بخشهای اساسی و حساس بسیاری از سازمانها و کسبوکارها هستند، لذا استفاده از مانیتورینگ شبکه امری ضروری برای آنها است. با بهرهمندی از این قابلیت میتوان از درست انجام شدن فعالیتهای شبکه اطمینان حاصل کرده و در صورت بروز هر گونه مشکل و اختلال برای رفع آنها سریعاً دست به کار شد. بدین صورت عملکرد و امنیت شبکه ارتقا مییابد. ضمناً با توجه به پایداری ارائه خدمات و سرویسها، رضایت مشتریان این سازمانها نیز افزایش پیدا میکند.
منبع: datadoghq
فناوران آتیه گئومات
سوالات متداول
- مانیتورینگ یک شبکه به چه معناست؟
نظارت بر شبکه یا همان مانیتورینگ شبکه، یک فرایند مهم در فناوری اطلاعات به منظور؛ شناسایی، ارزیابی و مانیتور کردن شبکههای کامپیوتری و اجزای شبکه، از جمله روترها، سوئیچها، سرورها، دیوارههای آتش و… است. این روند به مدیران شبکه کمک میکند عملکرد شبکه را به صورت لحظهای ارزیابی و نظارت کنند و از این طریق کارایی شبکه را بهبود بخشند.
- چرا به مانیتورینگ شبکه نیاز داریم؟
مانیتورینگ شبکه، امکان مشاهده و نظارت مداوم بر شبکه را فراهم میکند. بنابراین مشکلات و تهدیدات احتمالی را میتوانید قبل از وقوع آنها تشخیص داده و اقدامات لازم را جهت پیشگیری به کار بگیرید.
- مانیتورینگ شبکه در کجا استفاده میشود؟
در دیتاسنترها، شبکههای ابری، برنامههای کانتینری و هر سازمان مجموعه دیگر، مدیران شبکه و متخصصان فناوری اطلاعات با تکیه بر سیستمهای مانیتورینگ، به سرعت خرابیها و مشکلات مرتبط با دستگاهها و اتصالات، همچون: موانع ترافیکی در جریان داده و… را شناسایی میکنند. این سیستمها میتوانند از طریق ایمیل یا پیام متنی مدیران را از مشکلات مطلع کرده و گزارشها را از طریق تجزیه و تحلیلهای شبکه ارائه دهند.
- بهترین نرم افزارهای مانیتورینگ شبکه چیست؟
ابزارهای مختلفی برای مانیتورینگ شبکه وجود دارد. هر کدام از آنها قابلیتهای خاصی را ارائه میدهند و باید به درستی متناسب با نیاز یک مجموعه انتخاب شوند. نرم افزارهایی همچون: Wireshark (برای تجزیه و تحلیل بسته)، PRTG (مانیتورینگ شبکه در زمان واقعی)، Prometheus (ابزار رایگان برای مانیتور کردن شبکه) برخی از آنها هستند.
علاوه بر موارد بالا؛ Zenoss (جهت نظارت بر زیرساخت فناوری اطلاعات ترکیبی)، ManageEngine OpManager (برای مانیتورینگ شبکه چند فروشنده)، LogicMonitor (نظارت و پایش شبکه مبتنی بر ابر)، Dynatrace (مانیتورینگ شبکه در محیط های پیچیده)، Zabbix (بهترین گزینه منبع باز) و Datadog (برای مشاغل کوچک) جزو بهترین نرم افزارهای مانیتورینگ شبکه میباشند.
- ابزارهای مانیتورینگ شبکه چگونه کار میکنند؟
ابتدا، ابزارهای مانیتورینگ شبکه دستگاهها را مشخص و به دقت مانیتور کرده و عملکرد آنها را ارزیابی مینمایند. سپس، آنها مشکلات موجود در شبکه را شناسایی میکنند. در نهایت داشبوردها؛ نمودارها و گزارشهای عملکرد مربوط به اجزای شبکه را به صورت زمان واقعی نمایش میدهند و در صورت لزوم اعلانها به مدیران شبکه ارسال میشوند.